Menu
Close

🟢 FAQ: Wszystko, co warto wiedzieć o brukselce!

🟢 Co to jest brukselka?

Brukselka (Brassica oleracea var. gemmifera) to warzywo kapustne należące do rodziny krzyżowych (Brassicaceae), blisko spokrewnione z kapustą, kalafiorem i brokułami. Pochodzi z okolic Brukseli w Belgii, skąd wzięła swoją nazwę. Brukselka ma postać małych, zielonych główek o średnicy 2–5 cm, rosnących wzdłuż łodygi rośliny.

🟢 Najpopularniejsze odmiany brukselki dostępne w Polsce

W Polsce uprawia się głównie odmiany holenderskie, niemieckie i francuskie. Oto kilka popularnych:

  • 🥬 Igor F1 – wczesna, plenna, odporna na choroby;
  • 🥬 Groninger – tradycyjna odmiana znana z wysokiej jakości główek;
  • 🥬 Diablo F1 – średnio późna, o zwartej strukturze;
  • 🥬 Roodnerf F1 – stosunkowo odporna na mróz;
  • 🥬 Brilliant F1 – późna, bardzo plenna i odporna na okiść;
  • 🥬 Maximus F1 – o większych główkach, dobrych do mrożenia;
  • 🥬 Oliver – średnio późna, dobra do przetwarzania.

🟢 Co zawiera brukselka? Witaminy i substancje odżywcze

Brukselka to prawdziwa bomba witaminowa i przeciwnowotworowa. Zawiera:

💚 Witamina C – silny antyoksydant chroniący komórki przed wolnymi rodnikami. Pomaga w produkcji kolagenu i poprawia odporność.
💚 Witamina K – niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi i zdrowia kości.
💚 Kwas foliowy – szczególnie ważny dla kobiet w ciąży, wspomaga podziały komórkowe i rozwój układu nerwowego płodu.
💚 Błonnik pokarmowy – reguluje trawienie, obniża poziom cholesterolu, wspomaga mikroflorę jelitową.
💚 Karotenoidy (luteina, zeaksantyna) – wspierają zdrowie oczu i działają przeciwzapalnie.
💚 Glukozynolany i sulforafan – związki o działaniu antynowotworowym, wspomagają detoksykację organizmu.

🟢 Składniki odżywcze brukselki na 100 g

Źródło: USDA, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (ncez.pzh.gov.pl), Journal of Agricultural and Food Chemistry

  • Kalorie: 43 kcal
  • Białko: 3,4 g
  • Tłuszcze: 0,3 g
  • Węglowodany: 8,9 g
    • Błonnik: 3,8 g (15% RWS)
  • Witamina C: 85 mg (94% RWS)
  • Witamina K: 177 mcg (147% RWS)
  • Kwas foliowy: 61 mcg (15% RWS)
  • Witamina A (jako beta-karoten): 38 mcg (4% RWS)
  • Witamina B6: 0,22 mg (13% RWS)
  • Potas: 389 mg (11% RWS)
  • Żelazo: 1,4 mg (10% RWS)
  • Magnez: 23 mg (7% RWS)
  • Indeks glikemiczny (IG): niski, ok. 15

🟢 Gdzie uprawia się brukselkę? Występowanie i handel

🔹 Najwięksi producenci: Holandia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Belgia.
🔹 Import do Polski: Główne źródła to Holandia i Belgia.

Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego:

  • Polska importowała w 2022 roku ok. 3 200 ton brukselki, głównie z krajów UE.
  • W Polsce uprawa jest lokalna, ale niezbyt powszechna – najczęściej w województwach: wielkopolskim, mazowieckim i wielkopolskim.

🟢 Czy można jeść brukselkę na surowo?

✅ Tak, ale z umiarem. Surowa brukselka zawiera goitrogeny, które mogą hamować wchłanianie jodu i utrudniać pracę tarczycy – nie jest więc zalecana w nadmiarze osobom z niedoczynnością tarczycy.

Aby zmniejszyć ich ilość:

  • Sparz krótko brukselki wrzątkiem,
  • Blanszuj przez 1–2 minuty,
  • Spożywaj w małych ilościach.

🟢 Kiedy i jak sadzić brukselkę?

🧑‍🌾 Siew:

  • Marzec–kwiecień – do rozsady.
  • Sadzenie do gruntu: koniec maja do końca czerwca.

🧑‍🌾 Gleba:

  • Żyzna, gliniasto-piaszczysta, pH 6–7.

🧑‍🌾 Stanowisko:

  • Słoneczne, ale brukselka lubi też chłodniejsze dni.

🧑‍🌾 Zbiór:

  • Listopad–grudzień. Brukselka dobrze znosi przymrozki, co wręcz poprawia jej smak (słodsze główki!).

🧑‍🌾 Przechowywanie:

  • Surowa: lodówka – do tygodnia;
  • Blanszowana/mrożona – 10–12 miesięcy.

🟢 Popularne przetwory z brukselki

  • 🫙 Brukselka kiszona – intensywny smak i probiotyczne właściwości.
  • 🫙 Brukselka marynowana (np. w zalewie octowej) – idealna jako przekąska.
  • 🫙 Brukselka w oliwie z suszonymi pomidorami – dodatek do kanapek i sałatek.

🟢 Do jakich dań pasuje brukselka?

🥘 Zupy – jarzynowe, krem z brukselki;
🥘 Gulasze warzywne lub mięsne;
🥘 Smażona z boczkiem i cebulą jako przystawka;
🥘 Zapiekanki – z serem, ziemniakami, makaronem;
🥘 Dania jednogarnkowe;
🥘 Pieczona z miodem i octem balsamicznym.

🟢 Brukselka w kuchniach świata

🇧🇪 Belgia:
Stoemp z brukselką – puree ziemniaczano-warzywne z brukselką, cebulą i masłem.

🇫🇷 Francja:
Gratin de choux de Bruxelles – brukselka zapiekana w śmietanie z serem Gruyère.

🇺🇸 USA:
Roasted Brussels Sprouts – pieczona brukselka z syropem klonowym i pancettą.

🇮🇹 Włochy:
Brukselka smażona z czosnkiem i oliwą – klasyczne contorni.

🇵🇱 Polska:
Jarzynka z brukselki – podsmażona z masłem i bułką tartą.

🇮🇳 Indie:
Curry z brukselką – z mlekiem kokosowym i przyprawami masala.

🟢 Sekrety kuchenne przy przygotowywaniu brukselki

👩‍🍳 Blanszuj przed pieczeniem – zmiękcza strukturę i usuwa goryczkę.
👩‍🍳 Skrop miodem lub syropem klonowym podczas pieczenia – podbija smak.
👩‍🍳 Piecz przekrojoną stroną do dołu – zyskasz chrupiącą powierzchnię.
👩‍🍳 Nie rozgotowuj! – staje się gorzka i traci wartości. Gotuj max 5–7 minut.

🟢 Ciekawostki i ostrzeżenia

❗ Ciekawostka:
Brukselka zawiera glukozynolany, które organizm przekształca w izotiocyjaniany – związki przeciwnowotworowe.
(IŹŻ, „Warzywa kapustne jako źródło substancji bioaktywnych”)

❗ Ciekawostka:
Największym konsumentem brukselki na świecie są Brytyjczycy – średnio 2 kg na osobę rocznie.

⚠️ Ostrzeżenie:
Zbyt duża ilość może powodować wzdęcia – zawiera dużo siarki i błonnika.

⚠️ Alergie:
Rzadkie, ale notuje się przypadki uczulenia na białka brukselki – objawy skórne lub oddechowe.

🟢 Kiedy sezon i kiedy kupować najtaniej?

🗓 Sezon: październik – styczeń
💰 Najdrożej: wrzesień (nowalijki), koniec marca (końcówka sezonu)
💰 Najtaniej: listopad – grudzień (szczyt zbiorów, duża podaż)

Ceny na rynku hurtowym Bronisze (Warszawa), 2023:

  • Wrzesień: 10–14 zł/kg
  • Listopad: 4–6 zł/kg
  • Styczeń: 6–8 zł/kg
  • Marzec: 9–15 zł/kg

🟢 Podsumowanie

Brukselka to zdrowe i wszechstronne warzywo jesieni i zimy, cenione za swoje właściwości zdrowotne, dużą ilość błonnika, witamin i substancji przeciwnowotworowych. Nadaje się zarówno do gotowania, pieczenia i marynowania – świetnie komponuje się zarówno z tradycyjną kuchnią polską, jak i światową. Warto po nią sięgać szczególnie w grudniu i styczniu, gdy jest najtańsza i najsmaczniejsza.

🟢 Źródła

  • Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (ncez.pzh.gov.pl)
  • USDA Food Database (https://fdc.nal.usda.gov)
  • Instytut Żywności i Żywienia – normy żywieniowe 2020
  • Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2003;51(6):1534-1540
  • EFSA: European Food Safety Authority Reports
  • GUS – Dane o imporcie brukselki 2022
  • Bronisze.pl – notowania cen brukselki na rynku hurtowym

🟢 Smacznej brukselki! 🥦

Czy chcesz także dostać przepis na danie z brukselką z wybranego kraju?