Menu
Close

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o pietruszce 🌿

Pietruszka to nie tylko dodatek do zup – to prawdziwa bomba witaminowa o szerokim zastosowaniu kulinarnym i zdrowotnym. Poznaj jej rodzaje, wartości odżywcze, sposoby uprawy, zastosowanie w kuchni i wiele więcej!

💡 Co to jest pietruszka?

Pietruszka (Petroselinum crispum) to dwuletnie zioło należące do rodziny selerowatych (Apiaceae). Występuje w dwóch głównych odmianach: nać pietruszki i pietruszka korzeniowa. Zarówno liście, jak i korzeń są wykorzystywane w kuchni oraz w fitoterapii ze względu na wysoką zawartość składników odżywczych i właściwości zdrowotne.

🛒 Najpopularniejsze rodzaje pietruszki w handlu

W Polsce spotykane są głównie:

  • Pietruszka naciowa (Petroselinum crispum var. neapolitanum) – drobno lub grubolistna, aromatyczna.
  • Pietruszka korzeniowa (Petroselinum crispum var. tuberosum) – uprawiana dla jadalnego korzenia.
  • Pietruszka kędzierzawa – ornamentacyjna, stosowana często do dekoracji potraw.
  • Odmiany handlowe: Cukrowa, Konika, Lenka, Halblange, Berlińska, Eagle, Omega, Paramount.

🍀 Jakie substancje i witaminy zawiera pietruszka?

Pietruszka to skarbnica witamin, składników mineralnych i związków bioaktywnych. Oto najważniejsze:

  • Witamina C – wzmacnianie odporności, silny antyoksydant.
  • Witamina K – ważna dla układu krzepnięcia krwi i zdrowia kości.
  • Foliany (witamina B9) – istotne dla kobiet w ciąży i pracy układu nerwowego.
  • Żelazo – niezbędne w procesie krwiotworzenia.
  • Beta-karoten (prowitamina A) – ochrona wzroku i skóry.
  • Apigenina – naturalny flawonoid o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym.
  • Mirystycyna – może działać stymulująco na mózg, ale w dużych ilościach (np. w olejkach) bywa toksyczna.

📊 Składniki i wartości odżywcze pietruszki (wg USDA & IŻŻ):

Dla korzenia pietruszki 100g:

  • Kalorie: 36 kcal
  • Białko: 1,2 g
  • Węglowodany: 8 g
  • Błonnik: 4,5 g
  • Witamina C – 17 mg (21% RWS)
  • Witamina K – 1640 µg (1366% RWS)
  • Beta-karoten – 5050 µg (96% RWS wit. A)
  • Żelazo – 6,2 mg (46% RWS)
  • Wapń – 138 mg (17% RWS)
  • Potas – 554 mg (28% RWS)

Dla natki pietruszki 1g (przyprawa suszona):

  • Witamina C – 1,3 mg (1,4% RWS)
  • Witamina A – 82 IU (1,6% RWS)
  • Żelazo – 0,3 mg (2,1% RWS)
  • Błonnik – 0,1 g

Indeks glikemiczny: niski (IG 10–20) 👌

Źródła: USDA, IŻŻ, „Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw", P. Kunachowicz et al. (2020)

🌍 Występowanie pietruszki na świecie i największe źródła importu

Pietruszka rośnie niemal na całym świecie. Główne kraje producentów to:

  • Niemcy 🇩🇪
  • Włochy 🇮🇹
  • Hiszpania 🇪🇸
  • Francja 🇫🇷
  • Iran 🇮🇷
  • Polska 🇵🇱

Najwięksi eksporterzy (wg FAOSTAT 2022):

  • Włochy
  • Niemcy
  • Holandia
  • Izrael

Do Polski pietruszka trafia głównie z Holandii, Włoch i Niemiec (GUS, 2023), zwłaszcza poza sezonem krajowym – zimą i wczesną wiosną.

🌱 Uprawa pietruszki w Polsce

Pietruszka jest uprawiana szeroko w Polsce jako warzywo korzeniowe i liściowe. Uprawy to głównie województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie, mazowieckie, podkarpackie.

🌿 Czy można jeść pietruszkę na surowo?

Tak! Zarówno natkę, jak i młody korzeń można bezpiecznie spożywać na surowo. Zawsze myj dokładnie warzywa przed spożyciem (nawet ekologiczne), aby uniknąć pozostałości pestycydów lub bakterii z gleby (np. Salmonella, Listeria).

📅 Kiedy sadzić i zbierać pietruszkę?

  • Sadzenie: od marca do maja (na głębokość 2 cm).
  • Czas kiełkowania: ok. 2-4 tygodni.
  • Zbiór liści: od czerwca do jesieni.
  • Zbiór korzenia: wrzesień – listopad.

💾 Przechowywanie:

Korzeń: w wilgotnym piasku w chłodnym pomieszczeniu – do 5 miesięcy.
Natka: w lodówce (max 5 dni) lub po zamrożeniu (6–8 miesięcy).

🥫 Popularne przetwory z pietruszki

  • Włoszczyzna mrożona
  • Oliwa pietruszkowa
  • Pesto pietruszkowe
  • Purée z korzenia pietruszki
  • Przyprawy suszone (natka, mieszanki ziół)
  • Kiszonki (np. z pietruszką korzenną)

Pasują do: zup, mięsa, ryb, past warzywnych, jajek, sosów, ziemniaków, risotto.

🍽️ Popularne dania z pietruszką – kuchnie świata

🇫🇷 Purée z korzenia pietruszki – kremowe, lekko orzechowe puree jako dodatek do mięsa. Składniki: korzeń, mleko, masło, sól.

🇮🇹 Pesto pietruszkowe – alternatywa dla bazyliowego. Składniki: natka pietruszki, oliwa z oliwek, czosnek, parmezan, migdały lub orzechy.

🇱🇧 Taboulé – libańska sałatka. Składniki: pietruszka, mięta, bulgur, pomidor, cytryna, oliwa.

🇵🇱 Zupa pietruszkowa – klasyczna polska zupa krem z korzenia pietruszki z jogurtem.

🇲🇽 Salsa verde – wersja z pietruszką zamiast kolendry.

🧑‍🍳 Sekrety kuchenne pietruszki

  • Dodaj natkę dopiero pod koniec gotowania, by zachować aromat i witaminy.
  • Pokrój natkę z łodyżkami – łodygi są pełne smaku!
  • Zmrożoną natkę dodawaj bez rozmrażania prosto do potraw.
  • Korzeń pietruszki ugotuj z mlekiem zamiast w wodzie – uzyskasz delikatniejsze purée.
  • Przy smażeniu pietruszki uważaj – olejki eteryczne łatwo się ulatniają!

🤓 Ciekawostki i ostrzeżenia

  • 🌞 Pietruszka zawiera psoraleny – związki mogące zwiększyć wrażliwość skóry na światło UV. Należy uważać przy dużej ekspozycji na słońce po spożyciu dużych ilości.
  • 🧴 Olejek pietruszkowy bywa stosowany jako zapach w perfumerii – działa antybakteryjnie.
  • ☠️ W bardzo dużych ilościach (np. jako skoncentrowany olejek) może działać toksycznie i nie jest polecana kobietom w ciąży!
  • 🤧 Pietruszka sporadycznie może być alergenem – obserwuje się alergie kontaktowe i pokarmowe w niektórych przypadkach (źródło: EFSA, PubMed).

🗓️ Sezonowość i ceny

Pietruszka świeża: dostępna przez cały rok, ale sezon polski to czerwiec – listopad.

Najniższe ceny: wrzesień – listopad (5–6 zł/kg korzeń)
Najwyższe ceny: luty – marzec (nawet 10–12 zł/kg)
Natka: wiązki 1–3 zł przez całą wiosnę i lato, zimą—importowana: 3–6 zł

Źródło: GUS ceny żywności 2023–2024, dane rynków hurtowych Bronisze i Elizówka

📌 Podsumowanie – Zalety pietruszki

✔ Naturalne źródło witamin i minerałów
✔ Niskokaloryczna, niskoglikemiczna
✔ Składnik wielu kuchni świata
✔ Łatwa do uprawy i przechowywania
✔ Świetnie pasuje do zup, mięsa, sałatek, sosów

📚 Źródła:

🥄 Smacznego i zdrowego gotowania z pietruszką! 🌿