Menu
Close

🥬 FAQ: Wszystko, co musisz wiedzieć o sałacie masłowej (Lactuca sativa var. capitata)

📌 Co to jest sałata masłowa?

Sałata masłowa to odmiana sałaty siewnej (Lactuca sativa), charakteryzująca się luźną główką, delikatnymi, jasnymi, zielonkawo-żółtymi liśćmi oraz łagodnym, lekko orzechowym smakiem. Jest jedną z najbardziej popularnych sałat w Polsce i znana z miękkiej, „maślanej” konsystencji – stąd jej nazwa. Należy do rodziny astrowatych (Asteraceae).

📌 Popularne odmiany sałaty masłowej w Polsce

W handlu dostępnych jest wiele odmian, także dostosowanych do różnych pór roku:

  • 🛒 Justyna – wczesna odmiana, bardzo popularna
  • 🛒 Buttercrunch – odmiana o wyjątkowo delikatnym smaku
  • 🛒 Eskimo – odporna na mróz, zimowa
  • 🛒 Marta – świetna do uprawy w szklarniach
  • 🛒 Milan – szczególnie lubiana przez producentów ze względu na plon
  • 🛒 Tessa – idealna do uprawy letniej
  • 🛒 Bostonska – klasyczna, miękka i krucha

📌 Jakie substancje zawiera sałata masłowa?

Sałata masłowa jest niskokaloryczna i bogata w wiele wartościowych składników odżywczych:

💪 Błonnik – wspomaga trawienie i syci na długo
👁️ Witamina A (beta-karoten) – wspiera wzrok i odporność
🧠 Kwas foliowy (wit. B9) – niezbędny w diecie kobiet w ciąży
🦴 Witamina K – wpływa na krzepliwość krwi i zdrowie kości
❤️ Potas – reguluje ciśnienie krwi
🔋 Żelazo – zapobiega niedokrwistości
🧬 Antyoksydanty (luteina, zeaksantyna) – opóźniają procesy starzenia

📌 Wartość odżywcza sałaty masłowej (na 100g)

  • 🍽 Kalorie: 13 kcal
  • 💧 Woda: 95–96%
  • 🧂 Białko: 1.3 g
  • 🥣 Węglowodany: 2.2 g
  • 🍬 Cukry: 0.78 g
  • 🧈 Tłuszcz: 0.2 g
  • 🧵 Błonnik: 1.1 g

🥬 Składniki mineralne i witaminy:

Składnik Ilość na 100g %RWS dla osoby dorosłej
Witamina A (RAE) 370 μg 46%
Witamina K 102.3 μg 136%
Kwas foliowy (B9) 73 μg 18%
Witamina C 8 mg 10%
Potas 238 mg 12%
Żelazo 0.86 mg 6%
Magnez 13 mg 3%

ℹ️ Indeks glikemiczny (IG) sałaty masłowej: ok. 15 – niski
📚 Źródła: USDA National Nutrient Database, PubChem-NCBI, National Institutes of Health (NIH)

📌 Występowanie na świecie i skąd trafia do Polski?

Uprawiana praktycznie na całym świecie w klimacie umiarkowanym – szczególnie popularna w Europie, Azji, Ameryce Północnej. Główne kraje eksportujące to:

  • 🇮🇹 Włochy – główny dostawca do Polski
  • 🇪🇸 Hiszpania
  • 🇫🇷 Francja
  • 🇵🇱 Polska (rosnąca produkcja krajowa)

📦 Polska importuje sałatę masłową głównie zimą, kiedy krajowa produkcja jest utrudniona.

📌 Uprawa sałaty masłowej w Polsce

Najlepiej udaje się w regionach z umiarkowanym, wilgotnym klimatem.

🧑‍🌾 Kiedy sadzić?

  • W tunelach foliowych: już od marca
  • W gruncie: od kwietnia do sierpnia

🌼 Kiedy kwitnie/dojrzewa?

  • Zazwyczaj po 6–8 tygodniach od wysiania.
  • Kwitnienie jest niepożądane – świadczy o przeroście i gorzknieniu liści.

🧺 Kiedy zbiór?

  • Od maja do września, w zależności od terminu siewu.
  • Zbiera się całą główkę, gdy uzyska odpowiedni rozmiar.

❄️ Jak przechowywać?

  • Owinąć w papierowy ręcznik i włożyć do lodówki
  • Trwałość: 5–7 dni

📦 Można też przechowywać w pojemniku próżniowym – nawet do 10 dni

📌 Czy można jeść na surowo?

✅ Tak, to najczęstsza forma spożycia! Przed zjedzeniem:

  • Dokładnie myć pod bieżącą wodą
  • Unikać uszkodzonych liści
  • Przechowywać w temperaturze 0–4°C

📌 Przetwory z sałaty masłowej

Sałata masłowa nie jest typowym warzywem do przetworów, ale:

🥄 Pesto z liści sałaty z orzechami
🥤 Zielone smoothie z owocami i sałatą
🥗 Fermentowana sałata w stylu azjatyckim (np. kimchi z dodatkiem sałaty)
🥣 Zupy-kremy z dodatkiem liści pod koniec gotowania

📌 Do jakich pasuje dań?

  • lekkie surówki
  • wrapy i tortille
  • domowe burgery
  • sałatki z jajkiem, serem feta, łososiem
  • baza do sushi (japońska kuchnia)
  • kuchnia śródziemnomorska – np. jako zamiennik roszponki
  • kuchnia francuska – dodatek do zup typu vichyssoise

📌 Popularne dania z sałatą masłową

🇯🇵 Goma-ae z sałatą masłową
Liście sałaty sparzone, podane z pastą sezamową, soja, czosnek.

🇫🇷 Salade verte
Tradycyjna, prosta sałatka z sałatą masłową, octem winnym i oliwą.

🇲🇽 Tacos z liśćmi sałaty
Zamiast tortilli – liście sałaty. Świetne danie keto.

🇵🇱 Jajka z sałatą i śmietaną
Tradycyjna polska surówka: sałata, jajko, śmietana, koperek.

🥗 Zielone smoothie
Banany, jabłka, sałata, cytryna, szpinak – idealne na dzień detoksu.

📌 Sekrety kulinarne – triki z sałatą masłową

🧊 Zimna kąpiel przed podaniem — liście stają się chrupiące!
🌿 Nie solić wcześniej – sól wyciąga wodę i liście więdną
🔪 Rwać, nie kroić – mniej utleniania i lepszy wygląd
🥫 Liście można marynować razem z chili i czosnkiem (pikantny twist!)

📌 Ciekawostki i ostrzeżenia

🔍 Pochodzi z regionu basenu Morza Śródziemnego (w starożytnym Egipcie była rośliną symboliczną!)
🚫 Może zawierać śladowe ilości azotanów, zwłaszcza gdy uprawiana sztucznie – ogranicz dla dzieci
🥬 Nie poleca się osobom z zespołem jelita drażliwego w fazie ostrej (FODMAPs)
⚠️ Alergie? Bardzo rzadkie, ale możliwe – głównie objawy jamy ustnej i gardła
📚 Źródło: EFSA Journal 2010, WHO 2016, FAO Food Balance 2020

📆 Kiedy sezon na sałatę masłową?

  • 📉 Najniższe ceny: maj – czerwiec (szczyt zbiorów krajowych)
  • 📈 Najwyższe ceny: grudzień – luty (import z Włoch i Hiszpanii)

Przykładowe ceny detaliczne (średnie):

Miesiąc Cena (zł/kg)
Styczeń 10–15 zł
Kwiecień 8–10 zł
Maj–Czerwiec 3–5 zł
Listopad 7–9 zł

🛍 Rada: Kup pod koniec maja lub w czerwcu — są najświeższe i najtańsze!

✅ Podsumowanie

Sałata masłowa to pyszne, lekkie i uniwersalne warzywo, które warto mieć w swojej kuchni. Jest źródłem witamin A, K, kwasu foliowego oraz potasu. Najlepsza w świeżej surowej formie, ale można wykorzystać ją też do dań egzotycznych, past, czy kimchi. Pomaga dbać o zdrowie i sylwetkę – mniej niż 15 kcal na 100g! A sezon w Polsce trwa długo – od maja aż do września! 🍃

📚 Użyte źródła:

Smacznego i zdrowego! 🥗