Menu
Close

🥕 FAQ: Wszystko, co musisz wiedzieć o pasternaku – wartości odżywcze, uprawa i zastosowanie 🍽

🥦 Co to jest pasternak?

Pasternak (Pastinaca sativa) to warzywo korzeniowe z rodziny selerowatych (Apiaceae). Przypomina pietruszkę, jednak odróżnia się smakiem – jest łagodniejszy, słodkawy i nieco orzechowy. Biały korzeń pasternaku bywa mylony z korzeniem pietruszki, ale w odróżnieniu od niej ma mocniejszy aromat i zawiera więcej cukrów.

W starożytności pasternak był podstawowym pożywieniem w Europie, zanim ziemniaki stały się powszechne. Obecnie wraca do łask jako superfood o licznych właściwościach zdrowotnych.

🛒 Najpopularniejsze rodzaje pasternaku w handlu (w Polsce)

Na rynku dostępne są głównie:

  • Pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa) – najpowszechniejszy gatunek w Polsce.
  • Odmiany uprawne:
    • 'White Gem' – bardzo popularna w ogrodnictwie.
    • 'Guernsey' – odporna na szkodniki.
    • 'Tender and True' – wydłużony, gładki korzeń.
    • 'Halblange' – odporna na chłody, dobra na przechowywanie zimowe.
    • 'Lancer' – późno dojrzewający, bardzo plenna odmiana.

Pasternak sprzedawany jest głównie jako świeży korzeń w sklepach warzywnych i supermarketach, np. Biedronka, Carrefour, Lidl – zazwyczaj oznaczany jako pasternak lub mylnie pietruszka.

💊 Jakie substancje i witaminy zawiera pasternak?

Pasternak to skarbnica witamin, błonnika, antyoksydantów i minerałów. W skład wchodzą m.in.:

  • Błonnik pokarmowy – wspomaga trawienie, reguluje poziom cukru.
  • Witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6, B9) – wspierają układ nerwowy i regenerację.
  • Witamina C – silny antyoksydant, wspiera odporność.
  • Witamina K – kluczowa dla krzepnięcia krwi i zdrowych kości.
  • Potas – reguluje ciśnienie krwi.
  • Magnez – wpływa na skurcze mięśni, układ nerwowy.
  • Żelazo – niezbędne do produkcji czerwonych krwinek.
  • Mangan, cynk, fosfor – niezbędne mikroelementy.

📊 Składniki i wartości odżywcze w pasternaku (na 100 g)

  • Kalorie: 75 kcal
  • Białko: 1,2 g
  • Tłuszcze: 0,3 g
  • Węglowodany: 17,9 g
  • Błonnik: 4,9 g (20% RWS)
  • Cukry: 4,8 g
  • Witamina C: 17 mg (28% RWS)
  • Witamina K: 22,5 μg (28% RWS)
  • Kwas foliowy (B9): 67 μg (17% RWS)
  • Potas: 375 mg (11% RWS)
  • Fosfor: 71 mg (10% RWS)
  • Magnez: 29 mg (9% RWS)
  • Żelazo: 0,6 mg (7% RWS)

Indeks glikemiczny: 52 (średni)

Źródło: USDA FoodData Central, Food Composition Database (https://fdc.nal.usda.gov)

🗺 Występowanie pasternaku na świecie

Główne kraje produkujące pasternak:

  • Wielka Brytania
  • Francja
  • Polska
  • Niemcy
  • Holandia

Polska jest importerem pasternaku głównie z Holandii, Niemiec i Francji – głównie poza sezonem zbiorów. Eksportowany też do krajów Skandynawii i Europy Wschodniej.

🚜 Uprawa pasternaku w Polsce

Pasternak dobrze rośnie w chłodnym klimacie, wymaga żyznych i przepuszczalnych gleb. Sieje się go w marcu–kwietniu bezpośrednio do gruntu. Do zbioru nadaje się od września do listopada. Roślina wymaga cierpliwości – kiełkuje powoli, ale dobrze znosi przymrozki.

🧪 Czy można jeść pasternak na surowo?

Tak! Jednak surowy pasternak jest twardszy, ma intensywniejszy zapach i może być trudny do strawienia. Najlepiej spożywać w niewielkich ilościach, np. starty do sałatek. Uwaga – niektóre osoby mogą reagować uczuleniem lub podrażnieniem skóry (działanie fotouczulające).

🌱 Kiedy i jak sadzić pasternak?

  • Czas siewu: marzec–kwiecień
  • Odstępy: 10–15 cm między roślinami
  • Głębokość: 1–2 cm
  • Gleba: piaszczysto-gliniasta, głęboka

🌼 Kiedy kwitnie i dojrzewa pasternak?

  • Kwitnienie: pasternak kwitnie w drugim roku (roślina dwuletnia).
  • Zbiór: wrzesień–listopad (pierwszego roku) – wtedy zbiera się korzeń.

🧊 Jak przechowywać pasternak?

  • W chłodni lub lodówce – do 3 tygodni
  • W piwnicy z piaskiem – kilka miesięcy
  • Można mrozić obrane kawałki – do 12 miesięcy

🍠 Przetwory z pasternaku – rodzaje i zastosowanie

  • Purée pasternakowe – alternatywa dla ziemniaków
  • Zupy-kremy
  • Chipsy z pasternaku – pieczone lub smażone
  • Pasternak marynowany – rzadko, ale możliwy do przygotowania
  • Soki surowe z pasternaku (z jabłkiem, marchwią)

🥘 Do jakich dań pasuje pasternak?

  • Zupy i buliony (pasternak dodaje głębi smaku)
  • Gulasze warzywne i mięsne
  • Pieczone warzywa
  • Placki warzywne
  • Risotto pasternakowe
  • Soczyste pieczenie z dodatkiem pasternaku
  • Curry z pasternaku (kuchnia indyjska)

🌍 Popularne dania z pasternaku na świecie

🍛 Parsnip curry (Indie): pasternak duszony z mlekiem kokosowym, curry, imbirem i kurkumą.

🥣 Parsnip & Apple Soup (Wielka Brytania): kremowa zupa z pasternakiem, jabłkiem, cebulą i przyprawami.

🥧 Parsnip pie (USA): zapiekanka warstwowa z ziemniakiem i pasternakiem, podawana z indykiem.

🥬 Rösti z pasternakiem (Szwajcaria): tarty pasternak z ziemniakiem formowany w placki i smażony.

🍜 Bulion japoński z pasternakiem: kombinacja umami (wodorosty, grzyby) i słodyczy pasternaka.

👩‍🍳 Sekrety kulinarne z pasternakiem

  • Przed pieczeniem skrop lekko miodem – wydobędzie słodycz.
  • Pasternak szybko się przypala – piecz z odrobiną wody na dnie.
  • Sok z cytryny zapobiega ciemnieniu po obraniu.
  • Do frytek lub chipsów cienko kroić i obtaczać w skrobi ziemniaczanej.

💡 Ciekawostki i ostrzeżenia

⚠️ Niektóre odmiany dzikiego pasternaku (dziko rosnące zdziczałe) zawierają furanokumaryny – mogą powodować oparzenia słoneczne po kontakcie ze skórą!

🧪 Pasternak może wykazywać lekkie działanie alergizujące – głównie skórne (uczulenie kontaktowe).

❄ Sezon na pasternak: końcówka września – marzec. Wtedy jest najsmaczniejszy, bo przymrozki zwiększają jego słodycz.

📉 Kiedy pasternak jest najtańszy?

  • Najniższe ceny: listopad–styczeń (duży urodzaj)
  • Najwyższe ceny: maj–lipiec (braki magazynowe, tylko import)

Średnia cena (dane z rynków hurtowych 2023–2024):

  • Listopad: 2–2,5 zł/kg
  • Luty: 2,8–3,5 zł/kg
  • Czerwiec: 4,5–6 zł/kg

✅ Podsumowanie

Pasternak to wartościowe warzywo, które możesz wykorzystać na wiele sposobów – od zup, przez curry, po chipsy. Zdrowy, naturalnie słodki, doskonale wspomaga układ trawienny i odpornościowy. Choć zapomniany, wraca do kuchni na nowo jako smaczna i pożywna alternatywa dla wielu innych warzyw korzeniowych.

📚 Użyte źródła