Menu
Close

🥕 FAQ: Wszystko, co musisz wiedzieć o brukwi – Skarbie z polskich pól

Brukiew, choć w Polsce nieco zapomniana, powraca na salony jako warzywo pełne wartości odżywczych, historii i potencjału kulinarnego. Poniżej znajdziesz rzetelne i naukowo wspierane odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na temat brukwi.

🥬 Co to jest brukiew?

Brukiew (Brassica napus var. napobrassica), znana też jako kapusta turnip lub karpiel, to roślina dwuletnia z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Powstała w wyniku naturalnej hybrydyzacji kapusty i rzepy. Charakteryzuje się dużym, bulwiastym korzeniem o fioletowo-żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Posiada łagodny, lekko słodkawy smak, który po ugotowaniu nabiera aksamitnej tekstury.

🧅 Najpopularniejsze rodzaje brukwi w handlu

W Polsce możesz spotkać głównie trzy podstawowe odmiany brukwi:

  • 🟣 Brukiew pastewna – używana jako pasza dla zwierząt, większa i mniej słodka.
  • 🟡 Brukiew jadalna (‘Dalkowska’, ‘Silgow’, ‘Brora’, ‘Marian') – o słodkawym smaku, delikatnym miąższu.
  • 🟢 Brukiew ekologiczna – uprawiana bez chemii, często oferowana w gospodarstwach ekologicznych.

Najczęściej spotykana odmiana konsumpcyjna w sprzedaży detalicznej to ‘Dalkowska’ – odporna na choroby i dobrze przechowująca się.

🍋 Jakie substancje i witaminy zawiera brukiew?

Brukiew to istny magazyn cennych składników odżywczych:

  • 🧡 Witamina C – wzmacnia odporność, jest silnym antyoksydantem;
  • 💛 Witamina B6 – wspomaga układ nerwowy i wpływa na produkcję neuroprzekaźników;
  • 💜 Kwas foliowy – niezbędny do produkcji krwi, szczególnie ważny w czasie ciąży;
  • 💚 Błonnik pokarmowy – wspiera trawienie, reguluje poziom cukru we krwi;
  • 🤎 Potas – reguluje ciśnienie krwi i wspomaga pracę mięśni;
  • 🤍 Wapń, fosfor i magnez – wspierają zdrowie kości;
  • 💙 Związki siarkowe (glukozynolany) – mogą mieć działanie przeciwnowotworowe.

🧾 Składniki i wartości odżywcze brukwi (na 100g produktu surowego):

  • Energia: 37 kcal
  • Woda: 89 g
  • Białko: 1.1 g
  • Tłuszcz: 0.2 g
  • Węglowodany: 8.6 g
  • Błonnik: 2.2 g
  • Witamina C: 25 mg (31% RWS)
  • Witamina B6: 0.16 mg (10% RWS)
  • Kwas foliowy: 21 µg (5% RWS)
  • Potas: 305 mg (15% RWS)
  • Wapń: 48 mg (6% RWS)
  • Indeks glikemiczny: 72 (średni)

Źródło: United States Department of Agriculture (USDA), PubChem, EFSA

🌍 Występowanie brukwi na świecie i import

Brukiew uprawiana jest głównie w:

  • Skandynawii (szczególnie Norwegia, Szwecja, Finlandia);
  • Wielkiej Brytanii;
  • Kanadzie;
  • Niemczech i Polsce.

Najwięksi importerzy brukwi to Niemcy, Holandia i Czechy. Polska importuje ją głównie z Niemiec, ale coraz częściej także z Litwy i Norwegii.

🌱 Uprawa brukwi w Polsce

Brukiew jest warzywem odpornym na chłód i suszę, dobrze radzi sobie w umiarkowanym klimacie.

  • 📅 Sadzenie: Przeprowadza się zazwyczaj w kwietniu/maju z siewu bezpośredniego.
  • 🌸 Kwitnienie: Brukiew kwitnie w drugim roku uprawy (w przypadku pozostawienia jej w gruncie).
  • 🧺 Zbiór: Od września do listopada.
  • ❄️ Przechowywanie: Przechowywać w temperaturze 1 do 4°C, wilgotność 90–95%. Wytrzymuje do 5 miesięcy.

🥗 Czy brukiew można jeść na surowo?

Tak, brukiew można spożywać na surowo, np. startą do surówek – jednak warto dokładnie ją umyć i obrać. Surowa brukiew ma intensywniejszy smak i może być lekko drażniąca dla żołądka osób wrażliwych (z powodu glukozynolanów). Wskazane jest spożycie w umiarkowanej ilości lub krótka obróbka cieplna.

🧄 Popularne przetwory z brukwi

  • 🧊 Brukiew marynowana – w occie z cebulą i przyprawami;
  • 🧈 Brukiew w maśle – przecier z dodatkiem masła jako zamiennik puree ziemniaczanego;
  • 🥣 Krem z brukwi – gęsta zupa;
  • 🧺 Przetwory pasteryzowane – brukiew z warzywami w słoikach.

Brukiew świetnie pasuje do:

  • Pieczeni mięsnych (szczególnie jagnięciny, wieprzowiny);
  • Gulaszy;
  • Zapiekanek;
  • Zup i kremów z warzyw korzeniowych.

🍽️ Popularne dania z brukwi w różnych kuchniach świata

🇬🇧 Swede & Carrot Mash (Anglia)
Puree z brukwi i marchwi z dodatkiem masła i gałki muszkatołowej, podawane tradycyjnie jako dodatek do mięs pieczonych.

🇳🇴 Raspeballer (Norwegia)
Kluseczki z ziemniaków i brukwi, podawane z boczkiem i masłem.

🇺🇸 Root Vegetable Gratin (USA)
Warstwowo układane brukiew, ziemniaki, pietruszka z beszamelem i serem, zapiekane.

🇵🇱 Zupa brukwiowa (Polska)
Staropolska zupa z brukwi, ziemniaków i wędzonki. Gęsta, sycąca, o lekkiej słodyczy.

🇫🇮 Lanttulaatikko (Finlandia)
Świąteczna zapiekanka brukwiowa – przygotowywana z brukwi, bułki tartej, mleka, jajek i przypraw.

🍳 Sekrety kulinarne – jak gotować brukiew?

🔥 Pieczenie zwiększa naturalną słodycz brukwi – piecz przez 30–40 minut w 200°C.

💧 Gotując brukiew, nie sol jej na początku – sól może sprawić, że będzie twarda.

🥄 Dodaj odrobinę miodu lub musztardy do kremu z brukwi – podkreśli smak.

🌶️ Brukiew dobrze komponuje się z przyprawami: gałką muszkatołową, tymiankiem, imbirem i pieprzem.

📚 Ciekawostki i ostrzeżenia o brukwi

💡 Brukiew była podstawowym składnikiem diety w czasie II wojny światowej w Niemczech i Anglii – „Winter of Turnips”.

🧬 Zawiera glukozynolany – związki przeciwnowotworowe, ale mogące zakłócać funkcję tarczycy przy nadmiarze.

🌱 Brukiew jest dobrym elementem diety detoksykacyjnej – wspiera wątrobę.

⚠️ Nadmiar surowej brukwi może prowadzić do wzdęć i problemów żołądkowych.

Źródła: EFSA, NIH, PubMed, FAO, Instytut Żywności i Żywienia

🤧 Czy brukiew to alergen?

Brukiew jest niskoalergiczna, rzadko wywołuje reakcje alergiczne. Jednak ze względu na zawartość siarki (związków glukozynolanowych), osoby z problemami z tarczycą powinny unikać nadmiaru surowej brukwi.

📅 Kiedy jest sezon na brukiew? Ceny i najlepszy okres zakupu

  • Sezon zbioru: od września do listopada.
  • Najtańsza zimą – grudzień–styczeń (ceny od 2,00 zł/kg).
  • Najdroższa w marcu–maju (brak świeżych zbiorów, stara brukiew) – ceny do 6,00 zł/kg.
  • Najlepiej kupować jesienią – świeża, tania i smaczna.

✅ Podsumowanie

Brukiew to niedoceniane w Polsce warzywo korzeniowe o wysokiej wartości odżywczej i wszechstronnych możliwościach kulinarnych. Bogata w witaminę C, błonnik i składniki mineralne, dobrze przechowuje się przez wiele miesięcy i jest tanim, zdrowym dodatkiem do dań z wielu kuchni świata.

📚 Źródła:

🥕 Brukiew to warzywo z duszą – warto przywrócić je do codziennej diety!