Rzepa, nieco zapomniane warzywo korzeniowe, wraca do łask – zarówno w kuchni, jak i w dietetyce. To warzywo jest wyjątkowo wszechstronne, pełne wartości odżywczych, a dodatkowo ma długą historię kulinarnego zastosowania na całym świecie.
Sprawdź, co warto wiedzieć o rzepie!
Rzepa (Brassica rapa subsp. rapa) to roślina dwuletnia z rodziny kapustowatych (Brassicaceae), uprawiana głównie ze względu na jadalny, zgrubiały korzeń. Najczęściej ma biało-fioletową skórkę i biały, soczysty miąższ. Ze względu na szybki wzrost i niewielkie wymagania, jest uprawiana niemal na całym świecie.
W Polsce spotkać można różne odmiany rzepy, zarówno spożywcze, jak i pastewne. Oto najczęściej dostępne odmiany na rynku:
Rzepa jest niskokaloryczna, ale bogata w składniki wspierające zdrowie człowieka:
| Składnik | Ilość na 100g | RWS* (%) |
|---|---|---|
| Kalorie | 28 kcal | ~1% |
| Białko | 0,9 g | ~2% |
| Tłuszcz | 0,1 g | 0% |
| Węglowodany | 6,4 g | ~2% |
| Błonnik | 1,8 g | 7% |
| Witamina C | 21 mg | 35% |
| Kwas foliowy (B9) | 15 µg | 4% |
| Witamina K | 0,1 µg | <1% |
| Wapń | 30 mg | 3% |
| Potas | 191 mg | 10% |
| Fosfor | 27 mg | 4% |
*RWS – Referencyjna Wartość Spożycia dla osoby dorosłej.
📈 Indeks glikemiczny: około 62 – niski do umiarkowanego, bezpieczny dla diabetyków.
Źródła: USDA FoodData Central, IŻŻ
Rzepa uprawiana jest głównie w krajach o klimacie umiarkowanym: w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Najwięksi producenci to:
Do Polski rzepa trafia głównie z Francji, Hiszpanii i Niemiec (ok. 60% importu), ale także z Holandii i Czech [iii].
Rzepa to roślina niewymagająca, lubi chłodniejsze klimaty, rośnie na niemal każdej glebie. Uprawiana jest głównie lokalnie na zbiory jesienne lub wiosenne. Najlepiej rośnie w glebach próchniczych, o pH 6–7.
Tak! Rzepa w formie surowej jest chrupiąca i lekko ostra – idealna do sałatek. Aby spożywać ją bezpiecznie:
Rzepę można siać od końcówki marca do połowy sierpnia, zależnie od oczekiwanego terminu zbioru:
Zbiory: około 60–70 dni od zasadzenia. Rzepa kwitnie w drugim roku od posadzenia (jeśli się ją pozostawi).
📦 Przechowywanie: do 3–4 miesięcy w chłodnym, wilgotnym miejscu (piwnica 0–1°C). W lodówce – do 1 miesiąca.
Idealne do dań:
🇯🇵 Oden – japońska potrawa jednogarnkowa z warzywami, jajkiem i rzepą gotowaną w bulionie z sosem sojowym.
🇰🇷 Kimchi z rzepy (Kkakdugi) – fermentowana rzepa w kostkę z chilli, czosnkiem i imbirem.
🇩🇪 Eintopf z rzepą – gęsta zupa warzywna z mięsem i korzeniami
🇫🇷 Gratin de navet – zapiekanka z plasterków rzepy, śmietany i sera.
🇵🇱 Surówka z rzepy z marchewką i jabłkiem – lekka, świeża surówka podawana do obiadu
Wniosek: najlepiej kupować rzepę późnym latem i wczesną jesienią – najtaniej i najświeższa!
Rzepa to niedrogie, zdrowe warzywo, które można spożywać na wiele sposobów – surową, gotowaną, kiszoną czy pieczoną. Dzięki zawartości cennych witamin, błonnika i przeciwutleniaczy świetnie wspiera organizm, szczególnie jesienią i zimą. Jej zastosowanie w kuchni jest niezwykle szerokie – od zup po fermenty i dania jednogarnkowe.
[i] Fahey JW, et al. Glucosinolates: chemistry and biological properties. Annu Rev Nutr. 2001.
[ii] Zadernowski R., et al. „Związki biologicznie czynne w surowcach roślinnych.” Postępy fitoterapii 2000.
[iii] Eurostat. Trade in goods - Statistics Explained, dostęp: 2023
[iv] Zhang Y. Cancer-preventive isothiocyanates: measurement of human exposure and mechanism of action. Mutation Research, 2004.
🇵🇱 IŻŻ – Instytut Żywności i Żywienia (ncez.pzh.gov.pl)
🇺🇸 USDA FoodData Central (https://fdc.nal.usda.gov)
🇪🇺 EFSA – European Food Safety Authority
➡️ Włącz rzepę do swojej diety – to warzywo kryje więcej zdrowia, niż się wydaje!