Cykoria to warzywo nieco niedoceniane w kuchni polskiej, a jednak pełne zalet smakowych i zdrowotnych. Poniżej znajdziesz wyczerpujące FAQ na temat cykorii – jej rodzajów, właściwości, uprawy, zastosowań kulinarnych oraz wiele ciekawostek.
Cykoria (łac. Cichorium intybus) to roślina z rodziny astrowatych. Jej liście są gorzkawe w smaku, a sama roślina uprawiana jest głównie ze względu na jadalne liście, korzeń lub jako składnik kawy zbożowej. Charakteryzuje się jasnożółtymi, podłużnymi główkami (endywia cykoria sałatowa) lub niebieskimi kwiatami (dzika cykoria).
Wyróżniamy kilka rodzajów cykorii:
W Polsce w handlu detalicznym najczęściej spotykamy:
Główne marki dostępne np. w Biedronce, Lidlu, Auchan to również importowane cykorie z Belgii, Holandii i Włoch.
Cykoria jest bogata w składniki działające korzystnie na zdrowie:
💧 Inulina – prebiotyk wspierający florę bakteryjną jelit
💪 Witamina K – pozytywnie wpływa na krzepliwość krwi
🧠 Kwas foliowy (B9) – niezbędny dla kobiet w ciąży i układu nerwowego
👁 Witamina A i beta-karoten – wspomaga wzrok i skórę
⚖️ Błonnik – reguluje trawienie
💚 Potas – reguluje ciśnienie krwi
🦴 Wapń – wzmacnia kości
🛡 Witamina C – działa przeciwutleniająco
| Składnik | Ilość | % RWS |
|---|---|---|
| Energia | 23 kcal | 1% |
| Białko | 1,7 g | 3% |
| Węglowodany | 4,3 g | 2% |
| Cukry | 0,7 g | - |
| Błonnik | 3,1 g | 12% |
| Tłuszcz | 0,2 g | <1% |
| Witamina A | 286 IU | 10% |
| Witamina C | 6 mg | 7% |
| Witamina K | 231 µg | 193% |
| Kwas foliowy | 110 µg | 28% |
| Potas | 420 mg | 12% |
| Wapń | 35 mg | 3% |
| Magnez | 30 mg | 8% |
📎 Indeks glikemiczny (IG): niski, ok. 15-20
Źródła:
Cykoria pochodzi z obszarów śródziemnomorskich i Azji Zachodniej, ale obecnie uprawia się ją w większości krajów Europy. Najwięksi producenci:
🇧🇪 Belgia
🇳🇱 Holandia
🇫🇷 Francja
🇮🇹 Włochy
Do Polski trafia głównie z Belgii i Holandii – to światowi liderzy uprawy cykorii witloof.
Cykoria może być uprawiana w Polsce zarówno przemysłowo, jak i w ogrodach. Wymaga żyznych, próchnicznych gleb, niezbyt wilgotnych.
📅 Sadzenie: od kwietnia do czerwca
🌼 Kwitnienie: czerwiec–sierpień
🟢 Zbiór: od jesieni do zimy (w przypadku witloof – brodawkowanie korzeni i pędzenie późną jesienią, zbiór zimą)
❄️ Przechowywanie: 2–3 tygodnie w lodówce, najlepiej w papierze lub luźno owinięte folią
Tak! Surowa cykoria zachowuje najwięcej składników odżywczych. Aby złagodzić jej goryczkę:
🇫🇷 Gratin d’endives – klasyczne francuskie danie: cykoria zapiekana z szynką i serem
Składniki: cykoria, szynka, sos beszamelowy, ser Gruyère
🇮🇹 Radicchio alla griglia – grillowana czerwona cykoria z oliwą, octem i czosnkiem
🇩🇪 Zupka z cykorii (Chicorée Cremesuppe) – kremowa zupa z cykorii, cebuli i śmietanki
🇧🇪 Endives braisées à la Flamande – duszona cykoria w maśle z ziołami
🇵🇱 Sałatka cykoriowa z jabłkiem i orzechami – klasyka nowoczesnej polskiej kuchni
✨ Blanszowanie cykorii przed dalszą obróbką minimalizuje goryczkę
🎯 Posól cykorię dopiero na sam koniec – wcześniej powoduje wypływ soku i gorzknienie
☕ Korzeń cykorii podprażony w domu może służyć jako składnik kawy DIY
🍯 Połącz cykorię z miodem, jabłkami, gruszkami – smaki się równoważą
Cykoria rzadko wywołuje alergie pokarmowe. Jednak może powodować reakcje u osób uczulonych na inne rośliny z rodziny astrowatych (np. rumianek, stokrotki).
Ceny w 2023 r. (śr.):
| Miesiąc | Cena za kg |
|---|---|
| Styczeń | 6,99 zł |
| Marzec | 7,49 zł |
| Czerwiec | 9,99 zł |
| Sierpień | 10,50 zł |
| Listopad | 6,50 zł |
Dane na podstawie: Rynek Rolny MRiRW, Sklepy.pl
🧑🔬 W czasie II wojny światowej cykoria była głównym składnikiem kawy „zastępczej”
🌑 Aby wyrosła jasna cykoria, uprawia się ją w całkowitej ciemności (etiolacja)
🛌 Dzięki obecności inuliny cykoria może poprawić jakość snu i poprawić trawienie
👼 Cykoria była wykorzystywana jako środek „uspakajający" w medycynie ludowej
Cykoria to niezwykle zdrowe, niskokaloryczne warzywo o wielu zastosowaniach kulinarnych i dobroczynnych właściwościach dla układu pokarmowego. Jej największym atutem jest zawartość inuliny oraz możliwe przetwarzanie – od surowych sałatek, przez zupy, po kawę i przetwory.
Cykorię warto jeść przez cały rok, choć najtańsza i najświeższa jest od późnej jesieni do zimy. Stanowi interesujący składnik wielu kuchni świata i może całkowicie zmienić smak tradycyjnych potraw.